“Je leert pas rijden nadat je je rijbewijs hebt behaald. De eerste tijd zul je jezelf in je auto nog niet op je gemak voelen: je hebt gewoon nog te weinig ervaring met het autorijden. Heb je inmiddels wat meer kilometers gemaakt, dan leer je beter autorijden en zakt onwennigheid ook wat weg.
Het kan ook zijn dat u op latere leeftijd wat twijfelachtiger dan vroeger achter het stuur zit. U wordt dan minder routineus. In dit geval zal de angst weer wat toenemen. *
“Bij ons Parkinsonians is het gevaar van overschatting het grootst. Konden we voorheen ons goed in het verkeer verplaatsen, nu hebben we een dubbele kans op angst. Vanuit ons zelf en vanuit de Parkinson. Onze routine komt in het gedrang en het is maar de vraag of het verstandig is om bij voorbeeld op de fiets of in de auto te blijven rijden”.
“Als je geen twee dingen tegelijk kunt doen als ‘Parkinsonian’, moet je bedreven worden in dingen heel goed achter elkaar doen. Dat kost tijd en die moet je nemen en opeisen.”
Citaat uit ‘Mijn denken stottert vaak meer dan mijn benen’ van Ad Nouws
*Wat betreft de tweede alinea is uit onze ervaring gebleken dat met name vrouwen in de leeftijd van 40 jaar en ouder hier vaker last van hebben.
Dit is toe te schrijven aan het gegeven dat in de jaren ’60 en ’70 de vrouwen wel hun rijbewijs haalden, maar relatief weinig auto reden. Zeker als er kinderen kwamen. Er was ook vaak maar één auto per gezin. De vrouw zorgde voor het huishouden en de man ging werken. Hij nam dus vaak de auto mee naar zijn werk.
Pas in de jaren ’80, toen het fenomeen tweeverdiener steeds meer in kwam gingen de vrouwen meer autorijden. Omdat de vrouwen een langere periode geen auto hadden gereden kregen zij meer last van rijangst door routineproblemen.
“De uitdaging is te leren surfen op de golven van de Parkinson. “
Odile van den Heuvel, psychiater bij Amsterdam umc en ParkinsonNet en hoogleraar Neuropsychiatrie, uit het bijzondere boek ‘Parkinson bij de psychiater’
‘Surfen is aantrekkelijker dan verzuipen’, zegt meneer Vleugel. ‘Laat me dat dan leren’
“Tegenwoordig is het, gelukkig maar, anders. Veel mensen roepen dat het leren autorijden pas na het halen van uw rijexamen écht gaat beginnen. En dat klopt ook wel. Het inparkeren kan wat soepeler en het remmen wat minder bokkig. Pas wanneer u geroutineerd bent, zult u zich vrij en ontspannen voelen in de auto. Langzaamaan leert u om te gaan met zeer uiteenlopende situaties. Dit geld natuurlijk voor alle leeftijden”.
“Daarom is het belangrijk dat, als men geslaagd is, probeert regelmatig auto te rijden”.
“PARKINSON IN HOOFDLIJNEN: ‘EEN KWESTIE VAN SCHAKELEN’
Citaat uit “Mijn denken stottert vaak meer dan mijn benen” van Ad Nouws
Er wordt wel eens gekscherend gezegd dat alles wat je bij Parkinson aan de buitenkant kunt zien, zich ook van binnen afspeelt. Wie dit zegt, beseft misschien maar half hoe waar die opmerking is. In wezen zie je mentaal en emotioneel bij Parkinson eenzelfde soort verschijnselen als die je bij de motoriek ziet”.
“Op oudere leeftijd kunnen ook vaak problemen ontstaan. Dit is ook een routinekwestie: na uw pensioen rijd u hoogstwaarschijnlijk minder. En zult u ook minder in de spitstijden gaan autorijden”.
“Logisch, u hoeft waarschijnlijk, uitzonderingen daar gelaten, niet rond deze tijden de weg op”.
“Vaak willen vrouwen op latere leeftijd ook hun rijbewijs halen. Dit kan verschillende redenen hebben. Het kan zijn dat zij onafhankelijk wilt zijn van haar man (Hij hoeft mij niet steeds ergens naar toe te brengen, dan kan hij ook zijn eigen dingen doen)”.
“In een ernstiger geval kan het zijn dat haar echtgenoot ernstig ziek wordt of komt te overlijden. Vaak is de auto die ze hebben nog erg goed en hij staat toch voor de deur. Dus waarom niet”.
“Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: ouderdom komt met gebreken. Lichamelijke ongemakken kunnen een negatieve invloed hebben op de rijvaardigheid. Uw reactie kan minder worden, uw ogen en gehoor kunnen achteruit gaan. Voor ons Parkinsonians geldt dit nog veel meer. Houd zelf de regie en ga autorijden als u zich zeker voelt en goed bent uitgerust”.
In Nederland is het zo dat het rijbewijs meegaat tot uw zeventigste jaar, waarbij u het iedere tien jaar dient te verlengen.
Verlengt u uw rijbewijs tussen uw 60e en 65e jaar, dan is het rijbewijs geldig totdat u 70 jaar bent. Tussen uw 65e en 70e krijgt u een rijbewijs dat vijf jaar geldig is.
Maar ook als u de rijtest met een voldoende bij het CBR heeft afgelegd geld uw rijbewijs maar 1, 3, 5 en soms 10 jaar. Daarna moet u opnieuw een rijtest doen.
Wilt u uw rijbewijs ook ná uw 70e jaar behouden, dan moet u een medische keuring ondergaan (zie ook Faalangst en perfectionisme).
Het is niet zo dat u opnieuw een rijexamen af moet leggen! Dat uw rijbewijs niet wordt verlengd, komt volgens het CBR slechts in vier procent van de gevallen voor.
“Ze was een scherp waarnemer en zo merkte ze (achteraf) dat ze op een van haar lange ritten, gewoon 80 kilometer bleef rijden tussen een aantal vrachtauto’s, terwijl ze niet op het idee kwam dat ze zou kunnen versnellen om in te halen. Hoe onnozel kun je worden? Het leidde uiteindelijk tot het inleveren van het rijbewijs”
Citaat van een mede Parkinsonian uit “Mentale kwetsbaarheid door Parkinson” van Ad Nouws
Het bovenstaande hoeft natuurlijk niet direct te leiden tot inlevering van het rijbewijs. Zodra u weet dat u een rijtest moet doen, neem dan om dit soort situaties tijdens de rijtest te voorkomen wat rijlessen bij een rijangstcoach. Dit zodat u zulke angstige momenten weer de baas kunt worden. Tijdens de rijtest moet u wel kunnen laten zien dat u de maximale snelheid beheerst en durft en kan rijden. Zo ook wordt het inhalen beoordeeld. Uiteraard staat het u vrij om, indien u de rijtest goed hebt afgesloten, toch uw eigen manier van autorijden te blijven doen. Maar bedenk wel dat deze situatie, tussen twee vrachtauto’s, behoorlijk gevaarlijk kan zijn. Beter is ervoor te zorgen niet tussen twee vrachtauto’s opgesloten te geraken, maar de ‘ruimte’ te verkiezen. Ook hier kan de rijangstcoach u in trainen.
De meest gehoorde reden voor totale afkeuring is verslechtering van het gezichtsvermogen. Andere veel gehoorde redenen zijn mentale problemen (inclusief (Parkinson) dementie), alcoholmisbruik en epilepsie.
Vaker komt het voor dat u nog wel in de auto mag stappen, maar dat uw rijgedrag zal worden beperkt. U mag bijvoorbeeld alleen maar bij daglicht rijden of u moet binnen een straal van een bepaald aantal kilometers rond uw eigen woonplaats blijven.
(zie ook Faalangst en perfectionisme)
Tips:
“Roep de hulp in van een Rijangstcoach. Na één of twee lessen weet hij al voldoende om een goed oordeel te kunnen geven”.
“Geef uzelf, of in samenspraak met uw Rijangstcoach, de opdracht om situaties die u moeilijk vind op te zoeken”.
“Geef niet te snel op, oefening baart kunst”.
“Analyseer de moeilijke situaties achteraf. Dit is beter te doen met een Rijangstcoach, hij weet precies waar uw zwakke plekken nog zijn. Samen kunt u hieraan werken.
“Laat u niet bang maken door andere vervelende weggebruikers. Probeer er maar boven te staan, ook al lijkt dat moeilijk. Het kan erger worden als u zich over hun gedrag gaat opwinden. Niet alleen bij die vervelende weggebruiker, maar juist ook bij u en uw bijrijder”.
“En bedenk: de praktijk is een leerschool met veel jaargangen!”.
‘Als ik de golf nu voel aankomen,’ zegt meneer Vleugel, ‘adem ik diep in en laat de lucht naar mijn tenen stromen. Ik neem dan even de tijd om heel bewust mijn lichaam te ontspannen. Ik voel de kramp nog wel, maar kan de spanning in mijn voet rustig laten wegtrekken zonder in paniek te raken. Ik heb nog regelmatig een nat pak, maar verzuip niet meer’
Citaat van een mede Parkinsonian uit het bijzondere boek ‘Parkinson bij de psychiater’
(Citaten uit “Omgaan met Rijangst” en “Mijn denken stottert vaak meer dan mijn benen”, “Parkinson bij de psychiater”)
(Bron: “Omgaan met Rijangst”; auteurs: Jan van den Berg, Cindy Boon en Laura van Bergen; uitgever: Bohn Stafleu van Loghum; “Mijn denken stottert vaak meer dan mijn benen”; auteur: Ad Nouws; uitgever: Poiesz Uitgeverij; “Parkinson bij de psychiater”: auteurs: Odile van den Heuvel, Sonja Rutten; uitgever: De Geus BV; Parkinson(isme) en Verkeersdeelnemer)
parkinsonenverkeersdeelnemer.com 