Indien u als Parkinsonian een partner of gezin hebt zult u allen rekening met elkaar moeten houden. Tijdens verkeersdeelname en zeker bij het auto rijden geldt het ook dat u Parkinson samen hebt!
Gezamenlijk zult u de strijd op ‘alle’ vlakken aan moeten gaan. Het zal een behoorlijke impact hebben op uw leven, maar ook op die van uw partner, kinderen, andere familie, vrienden en ook collega’s.
Kijk ook eens de film ‘Samen’ van Carmen Cobos en Kees Rijninks welke werd uitgezonden op 8 april 2020 bij 2Doc NPO 2.
Niet gezien? Kijk de film Samen hier bij Human
Maar ook als u alleen bent zal er weleens iemand met u meegaan door het verkeer. Belangrijk is dat u respect hebt voor elkaar en op voorhand dingen bespreekt zoals hoe een ieder deelneemt aan het verkeer.
Het kan zijn dat degene die met u mee is, bijvoorbeeld in de auto, al bijrijdersangst heeft. Maar dit kan natuurlijk ook voort gaan komen vanuit het chauffeuren van de Parkinsonian. Met Parkinson kan het deelnemen aan het verkeer trager gaan, dus ook meer gevaar opleveren. Vallen kan sneller gebeuren zowel lopend als met de fiets. Ook de reactie bij het autorijden wordt trager. Dus zorg ervoor, zeker voor uw mede passagier, dat u de regie houd en de snelheid meer aanpast en defensiever gaat autorijden (dus liever ‘niet met het verkeer meerijden, maar uw eigen snelheid op of net onder de maximum snelheid houden).
Geef de bijrijder de ruimte om u te helpen! Ze bedoelen het niet kwaad als ze opmerken dat het iets onveiliger is geworden. Als u meegaat als bijrijder met een Parkinsonian probeer dan niet al te paniekerig op de chauffeur (Parkinsonian) te reageren. Dit is moeilijker dan gezegd, maar o zo belangrijk. Het kan de chauffeur zo doen schrikken dat er dan juist een ongeluk kan gebeuren.
“Voor mensen met bijrijdersangst is het extra moeilijk. Het kan namelijk zo zijn dat u als chauffeur de rust zelve bent, maar dat u in een zenuwpees verandert op het moment dat u als bijrijder in de auto zit. Men kan angst hebben wanneer de bijrijder naast een (Parkinsonian) chauffeur zit (de angst hoeft dan niet helemaal onterecht te zijn)!
Maar het kan ook uitgebreider zijn: dan kan iemand of uzelf naast de chauffeur niet meer rustig zitten. Geen van beiden kan zich dan meer goed ontspannen”.
Bijrijdersangst wordt vaak gezien als bemoeizucht. Als bange bijrijder zoekt men vaak naar argumenten om de angst te verklaren.
Bijrijdersangst leidt soms tot knallende ruzies.
Vaak heeft iemand bijrijdersangst ontwikkeld omdat diegene een ongeluk heeft meegemaakt. Maar dit kan natuurlijk nu ook gebeuren als de Parkinsonian een (bijna) ongeval veroorzaakt. Help elkaar in plaats van verwijten te maken. Niemand schiet hier iets mee op (lees ook eens ‘Een stille autotocht’ verder op deze pagina).
Wordt u ook lid van de Parkinson Vereniging?
Wilt u doneren? U doet dat bij de fondsenwerver ParkinsonNL!
De Parkinson Vereniging is een actieve vereniging die zich inzet voor een zo goed mogelijke kwaliteit van leven voor de ruim 63.000 mensen met de ziekte van Parkinson of een parkinsonisme. De rol van partners en kinderen (soms tevens mantelzorger) krijgt ruim aandacht.
Het zou fijn zijn als de naaste ook een rijbewijs heeft. Dan kan diegene verder rijden als het te gevaarlijk gaat worden voor ons Parkinsonians. Helaas moet ik vanuit ervaring zeggen dat veelal de oudere bijrijder onder ons niet altijd evenveel gereden hebben.
“Het kan zijn dat de naaste wél het rijbewijs heeft, maar vanaf het behalen nauwelijks auto heeft gereden. Dan heb je een dubbel probleem. Ik zou dan adviseren om wat rijlessen bij een rijangstcoach of goede rijschool te volgen zodat alles weer een beetje bijgespijkerd kan worden”.
Vaak is het zo, weet ik uit ervaring, dat er meerdere uren rijles nodig zijn om zich in het huidige verkeer beter en veiliger te kunnen verplaatsen. Maar als u dit accepteert dan komt u wel tot het juiste doel en dat is natuurlijk dat de partner of naaste weer als chauffeur gaat fungeren. Hier ligt ook weer een taak voor beiden.
“Wij Parkinsonians moeten ons realiseren dat onze naaste dit voor ons doen, dus liever ons commentaar voor ons houden en onze partner de ruimte geven om zich verder goed te ontwikkelen”.
Natuurlijk begrijp ik als geen ander, dat het hard aankomt als het autorijden niet meer lukt en onveilig wordt. Men levert weer iets van vrijheid in. Maar ik hoop van harte dat u begrip kunt opbrengen voor uw partner of naaste en accepteer dat zij/hij voortaan gaat autorijden zodat u samen toch nog met de auto weg zou kunnen. Er is nog zoveel te ontdekken, ook met de auto.
Graag geef ik onderstaande citaat aan u mee, zodat u samen met uw naaste toch bijzondere en leuke autotochten kan maken,
Een stille autotocht
“Een jonge vrouw met Parkinson was zich heel erg bewust van dit ‘stilvallen’, zoals zij het noemde. Ze woonde met haar partner in een uithoek van het land, ver van hun familie. Dat betekende dat ze regelmatig lang in de auto zaten om bezoeken af te leggen. Maar ook om naar mij (Ad Nouws) toe te komen. Ze zaten dan als twee stillen naast elkaar.
Citaat uit “Mentale kwetsbaarheid door parkinson” van Ad Nouws
Op een dag kwam ze met een oplossing waar ook haar man volledig achter kon staan. Ze probeerde voorafgaand aan de lange autorit een lijstje te maken met onderwerpen die de moeite van het bespreken waard waren en die hun zwijgende samenzijn zouden kunnen verlevendigen.
Haar man deed hetzelfde; hij was met name gericht op die thema’s die makkelijk aansloten bij haar leef- en interessewereld. Hij vond het wel wat vreemd om te doen, maar hij besefte dat het in wezen om een technisch probleem ging. Zijn vrouw kon niet makkelijk meer uit zichzelf een gesprek beginnen.
Als ze zich eraan wenden om elkaar op onderwerpen te attenderen, wakker te houden en te stimuleren en dat niet erg te vinden, was het probleem een beetje op te lossen. Een kwestie van haken en aanhaken. Duwen en accepteren dat je geduwd wordt”.
Oplossingen bij bijrijdersangst:
“Met stip: respecteer elkaar in deze en help elkaar. Ga het gesprek aan, er is nog zoveel te beleven! Juist ook onderweg met de auto”.
Angstige bijrijders zijn grofweg in twee groepen te verdelen, te weten:
Het vermijdende type; u bent zo angstig dat u uw ogen in de auto nauwelijks open durft te doen.
“ Bent u een vermijdend type, dan zult u moeten proberen om weer wat rustig rond te durven kijken. Werp geregeld een blik naar buiten, waarbij u zich concentreert op bijvoorbeeld mooie gebouwen, de natuur, het water. Maar belangrijk is, let niet op de verkeerssituatie! Zorg er in ieder geval voor dat u uw ogen open houd”.
Het controlerende type; u kijkt intensief met de chauffeur mee.
“Als u een controlerend type bent, dan moet u uw angst op een iets andere manier aanpakken. Leg om te beginnen uzelf een zwijgplicht op, ten aanzien van het verkeer, en vertrouw de Parkinsonian als chauffeur en vise versa uw naaste. Constant commentaar op de chauffeur maakt de sfeer in de auto nog meer gespannen en dat heeft zo weer zijn uitwerking op uw angst als bijrijder alsook die van de chauffeur. Angst resulteert in stress en dat moet u beiden zoveel mogelijk vermijden”.
“Mocht u toch iets vervelends opvallen wacht dan met het vertellen tot na de rit. Misschien is uw angst dan alweer uitgedoofd en kunnen jullie er rustiger over praten. Wij Parkinsonians moeten onze bijrijder de gelegenheid en ruimte geven om na afloop positieve, maar ook zeker negatieve feedback te laten geven. Maar dat geldt natuurlijk ook andersom! Dit is in het belang van u beiden”!
“Om het u als bijrijder minder moeilijk te maken, kunt u aanvankelijk beter niet naar buiten kijken. Kijk liever naar iets in de auto en als u zich weer wat rustiger voelt kunt u naar buiten kijken. Er valt nog zoveel meer te zien dan het verkeer alleen”.
Bedenk dat vele andere bestuurders ook zónder uw oplettendheid al vele jaren het rijbewijs bezitten en dat u aan kansoverschatting doet. Dit houd in dat u te veel toegeeft aan rampscenario’s in uw hoofd.
Voor zowel het contolerende als het vermijdende type is het belangrijk om een andere manier van waarnemen aan te leren.
Tips:
- Bedenk voordat u de auto in stapt al waar u op zult gaan letten;
- U kunt uzelf een soort opdracht geven die uw aandacht van het verkeer afleidt;
- Tel bijvoorbeeld hoeveel groene auto’s u tegenkomt;
- Of concentreer u op de muziek die in de auto wordt gedraaid;
- Vertrouw de Parkinsonian, zodat hij ook weer meer vertrouwen krijgt;
- Vertrouw als Parkinsonian juist ook de bijrijder en weet dat zij/hij het alleen maar goed bedoeld;
- Stem op elkaar af, en vooral doe dit ook samen zodat u samen nog de vrijheid kan beleven die o zo belangrijk is;
Als het er maar voor zorgt dat u zich als bijrijder niet meer constant op de verkeerssituatie focust.
Voor beide groepen van angstige bijrijders geldt dat ze liever zelf de auto besturen. Laat het ook eens over aan uw partner of bijrijder, anders komt u nooit van uw angst af. Vertrouw elkaar in deze.
Wordt u ook lid van de Parkinson Vereniging?
Wilt u doneren? U doet dat bij de fondsenwerver ParkinsonNL!
De Parkinson Vereniging is een actieve vereniging die zich inzet voor een zo goed mogelijke kwaliteit van leven voor de ruim 63.000 mensen met de ziekte van Parkinson of een parkinsonisme. De rol van partners en kinderen (soms tevens mantelzorger) krijgt ruim aandacht.
(Citaten uit het boek “Omgaan met Rijangst”)
(Bron: “Omgaan met Rijangst”; auteurs: Jan van den Berg, Cindy Boon en Laura van Bergen; uitgever: Bohn Stafleu van Loghum, Parkinson(isme) en Verkeersdeelnemer)
parkinsonenverkeersdeelnemer.com 