¡Nieuws Parkinson, verkeer en meer! 12-06-2025

(Bron: Teun Toebes op LinkedIn)

Steeds meer mensen en organisaties omarmen de boodschap van ‘Mens voor Altijd’! Nu bekend is geworden dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd vanaf augustus minimaal 80 onaangekondigde themabezoeken gaat afleggen, is de nodige verandering van leven in vrijheid in de hele zorg te realiseren dichterbij dan ooit. Dit is hoopvol, want sinds 2021 stelt de Wet zorg en dwang al dat de gesloten afdeling niet meer mag. Niemand verdient het om opgesloten en uitgesloten te worden op basis van angsten en stigma’s.

De gesloten afdeling is ontstaan vanuit een cultuur waarin de veiligheid voor het collectief altijd zwaarder weegt dan de levenskwaliteit van het individu. ‘Leven in vrijheid’ betekent dan ook niet dat veiligheid niet belangrijk is, maar wél dat deze in balans is met kwaliteit van leven.

Hoe kan het anders? Hieronder 10 acties die helpen:

1 | Deel de verantwoordelijkheid

Een inclusieve samenleving wordt niet gedragen door alleen een zorgsysteem. Als we mensen inclusief willen houden in onze samenleving, vraagt dat iets van ons allemaal. Betrek mensen met dementie of een andere aandoening en hun geliefden vanaf de basis en spreek af hoe je samen voor een zo groot mogelijke kwaliteit van leven zorgt. Het stoppen met de gesloten afdeling kan veel gedachten en gevoelens oproepen. Neem deze serieus, maar laat ze deze beweging niet vertragen. De angst dat er één iemand ‘ontsnapt’, mag nooit een reden zijn om een hele groep mensen op te sluiten.

2 | Doorbreek dominante denkbeelden

Bij het openen van de deuren laten mensen met weerstand heel vaak dezelfde argumenten horen. ‘Ja maar, dadelijk lopen mensen zo de snelweg op’ of ‘wat als mensen voor de bus komen’. Natuurlijk is het begrijpelijk dat mensen denken aan wat er zal kunnen gebeuren, maar vaak zijn deze denkbeelden gebaseerd op angsten die alle nuance verliezen. Als de deuren open zijn, loopt niet iedereen massaal naar de snelweg of voor de bus. Vanuit deze angst of weerstand denken, helpt niemand.

3 | Accepteer risico’s

Verpleeghuizen of andere zorgorganisaties zijn geen gouden vogelkooi waarin niets kan gebeuren, maar een verlengstuk van een zo goed en gewoon mogelijk leven. Dit betekent dat risico’s onderdeel van het leven blijven. Als we blijven focussen op nul risico’s, zal ook het leven nul zijn. Accepteer daarom risico’s die in ieder leven vanzelfsprekend zijn. Ook bijvoorbeeld mensen met dementie moeten nog mogen verdwalen, aan ons om mensen zo goed mogelijk te ondersteunen om toch voor een gevoel van veiligheid te zorgen.

4 | Werk aan een eerlijker beeld

Als je kijkt naar de websites van zorgorganisaties zie je vaak alleen maar gelukkige ouderen, lachend op de foto en 1-op-1 in contact met een zorgverlener. Zorg voor inclusieve communicatie, zodat de verwachting anders is dan ‘maak mijn geliefde weer gelukkig’. We hebben familie, vrienden en mensen uit de wijk namelijk keihard nodig voor het leven in vrijheid en een goede kwaliteit van leven.

5 | Ga verder dan alleen open deuren

Veel zorgorganisaties hebben een ‘open deuren beleid’ dat zich richt op het openen van de gesloten afdelingsdeuren, maar alleen open deuren is niet genoeg. ‘Leven in vrijheid’ gaat verder dan een open of gesloten deur. Sterker nog, je kan veel onvrijheid ervaren als de deur wagenwijd openstaat, maar ook andersom. Het ervaren van vrijheid gaat dus ook over je leven voortzetten buiten de deuren, door bijvoorbeeld onderdeel te blijven van jouw vereniging of club, werk of vrijwilligerswerk.

6 | Denk verder dan producten

Soms lijkt het alsof we onze verantwoordelijkheid voor deze beweging afkopen, door te denken in producten (zoals leefcirkels, camera’s met gezichtsherkenning of trackers). Maar, als we producten inzetten, zonder onze cultuur van streven naar optimale veiligheid te veranderen, zorgen deze producten juist voor een versterking van deze cultuur. Investeer daarom niet alleen in producten, maar in cultuurverandering.

7 | Maak details belangrijk

Binnen veel zorgorganisaties zijn symbolen van geslotenheid te vinden: A4’tjes met ‘bewoners mogen niet zonder toestemming naar buiten’, tikkende sleutelbossen, maar ook polsbandjes en trackers met de naam van de afdeling erop. Dit kan mensen een gevoel geven dat zij eigendom zijn van een instituut. Deze voorbeelden lijken misschien iets kleins, maar dat is vaak het privilege van mensen buiten het instituut.

8 | Stop het doelgroep-denken

Veel zorgsystemen worden ingericht vanuit het denken in doelgroepen. Dit gaat vaak samen met enorme stigma’s en angsten. Er is bijvoorbeeld niet één mens met dementie in Nederland, maar 300.000 verschillende mensen. Dementie of andere aandoeningen uiten zich in veel verschillende manieren. Onbedoeld en onbewust zorgen labels ervoor dat we direct een beeld van mensen hebben, waardoor we niet altijd kijken naar wat iemand nog wél kan en wil.

9 | Maak de dood bespreekbaar

Lange tijd hebben we met gesloten afdelingen de dood van mensen controleerbaar en voor de samenleving onzichtbaar gemaakt. De boodschap van ‘leven in vrijheid’ gaat ook over een goede dood. Veel mensen en organisaties hebben een angst voor de dood. Maar een goede dood is volwaardig onderdeel van een goed leven. Loop je liever tot het einde van je leven buiten, zoals je altijd hebt gedaan, of beland je liever veilig achter de gesloten afdelingsdeuren? Hierin is geen goed of fout, maar het is belangrijk om deze vragen te stellen.

10 | Wees niet bang voor de media

Het accepteren van alledaagse risico’s betekent ook dat er ‘incidenten’ kunnen gebeuren en dat de media vragen stellen aan zorgorganisaties. Kijk niet weg of sluit niet af, maar praat met de media en laat weten waarom we deze beweging maken. Ook als bestuurder of toezichthouder, ben niet bang en sta voor deze boodschap – niet alleen voor de bewoners, cliënten, patiënten of hun geliefden, maar ook voor de medewerkers.

Tot slot, zoek steun en houd elkaar vast

Er zijn steeds meer organisaties die de deuren op een goede manier hebben geopend. Een cultuurverandering is het moeilijkste wat er is, maar wel het meest nodige. Zoek steun en houd elkaar vast in deze nodige beweging.

Teruggaan naar het oude systeem is geen optie, leven in vrijheid wél